Gwarancja ubezpieczeniowa i poręczenie są dedykowane dla firm, które chcą zwiększyć swoją płynność finansową. W jaki sposób?
Otóż w niemalże każdym zawieranym kontrakcie przedsiębiorca (wykonawca) zobowiązany jest do zabezpieczenia go na czas wykonania prac. Wykonawca, który zatem wygra postępowanie zgodnie z Ustawą, a dokładnie Prawem Zamówień Publicznych, może być zobligowany do wniesienia zabezpieczenia należytego wykonania umowy na poczet kontraktu, który chce realizować. Zgodnie z Art. 450 Ustawy Prawa Zamówień Publicznych „zabezpieczenie może być wnoszone, według wyboru wykonawcy, w jednej lub w kilku następujących formach: pieniądzu; poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że zobowiązanie kasy jest zawsze zobowiązaniem pieniężnym; gwarancjach bankowych; gwarancjach ubezpieczeniowych; poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości”.
Wniesienie zabezpieczenia w formie pieniądza jest najbardziej pożądane przez inwestora, który otrzymuje środki pieniężne na konto i może nimi obracać. Patrząc jednak ze strony wykonawcy – jest to nieefektywne zamrażanie gotówki (która de facto jest niezbędna do wykonania kontraktu, ale powinna służyć mu do wypracowywania zysków w firmie), dlatego też najlepszym sposobem zabezpieczenia wygranego postępowania jest gwarancja ubezpieczeniowa lub poręczenie.
Czym się zatem one różnią?
Gwarancja ubezpieczeniowa wystawiana jest przez Towarzystwa Ubezpieczeniowe. Skorzystanie z tego typu zabezpieczenia wymaga podpisania umowy o limit na określony czas (z reguły jest to 12 miesięcy). Oferta Towarzystwa przygotowywana jest indywidualnie dla każdej firmy, która istnieje na rynku minimum 1 rok kalendarzowy. Im dłużej działalność gospodarcza jest prowadzona, tym więcej Towarzystw będzie mogło złożyć propozycję nawiązania współpracy. W ramach podpisanej umowy udzielane są gwarancje przetargowe (wadium), gwarancje należytego wykonania umowy oraz/lub usunięcia wad i usterek, a także zwrotu zaliczki.
Oferowane w ramach umowy zabezpieczenia udzielane są w przypadku gwarancji łączonej (tj. należytego wykonania umowy oraz usunięcia wad i usterek) na okres maksymalny wynoszący 96/108 miesięcy w zależności od Towarzystwa Ubezpieczeniowego, które je wystawia. Należy mieć jednak na uwadze, że w przypadku gwarancji łączonej – zabezpieczenie odnoszące się do samego usunięcia wad i usterek nie może przekroczyć 84 miesięcy.
Gwarancje ubezpieczeniowe są przyjmowane nie tylko przez podmioty publiczne, ale również prywatne. Istnieje wiele prywatnych firm, które mają wynegocjowane wzory dokumentów gwarancyjnych, co znacznie skraca czas ich przygotowania, czy późniejszego wystawienia przez Gwarantów.
Jeżeli chodzi o poręczenia to są one udzielane przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Wystawiane są przez Fundusze Poręczeniowe.
Podmioty publiczne
Niestety poręczenia nie są przyjmowane przez wszystkie podmioty – głównie przyjmują je beneficjenci publiczni. Fundusze Poręczeniowe co do zasady mogą wystawiać zabezpieczenia tylko w ramach Prawa Zamówień Publicznych (ale i tu są wyjątki). Zdarza się, że podmioty prywatne dopuszczają poręczenie, jako formę zabezpieczenia kontraktu, ale zawsze jest to ich indywidualna decyzja.
Fundusze poręczeniowe mają swoje siedziby na terenie Polski. Obecnie jest ich 41, ale nie wszystkie z nich udzielają poręczeń należytego wykonania kontraktu i/lub właściwego usunięcia wad. Jeżeli dany Fundusz nie posiada takiego produktu w swojej ofercie, wtedy z pomocą wychodzą inne Fundusze, które mają zasięg ogólnopolski.
Wielkość firm, przyjmowanych do obsługi
To co odróżnia Fundusze od Towarzystw Ubezpieczeniowych to chociażby wielkość przyjmowanych do obsługi podmiotów. Oferta Funduszy Poręczeniowych skierowana jest głównie do miro, małych lub średnich przedsiębiorców. Towarzystwa Ubezpieczeniowe mogą ją kierować do wszystkich podmiotów, niezależnie od ich wielkości.
Ograniczenia terytorialne
Istnieją, w odróżnieniu do Towarzystw Ubezpieczeniowych, także ograniczenia terytorialne dla Funduszy, które chcą udzielić poręczenia. Fundusze wystawiają zabezpieczenia dla firm (wykonawców), którzy mają swoją siedzibę lub realizują prace na terenie danego województwa, w obrębie którego funkcjonują. Wyjątkiem są trzy Fundusze działające na terenie całej Polski. Mogą one kierować swoją ofertę firmom niespełniającym kryteriów terytorialnych bądź podmiotom na terenie, których nie ma możliwości uzyskania poręczenia (co jest związane z brakiem produktów w ofercie). Przedstawiona w oparciu o powyższe czynniki oferta jest, jednakże dużo mniej atrakcyjna dla przedsiębiorców, bo wiąże się niestety z niskim poziomem oferowanego limitu.
Maksymalny okres obowiązywania udzielonych zabezpieczeń
Przykładem są przetargi dotyczące dróg. W GDDKiA standardem bowiem jest obowiązek przedstawienia zabezpieczenia należytego wykonania umowy na okres rękojmi i/lub gwarancji jakości wynoszący 10 lat. Towarzystwa Ubezpieczeniowe nie są w stanie temu sprostać (do tego okresu doliczyć należy czas wykonania prac, który nawet zakładając, że wynosiłby 1 rok – daje nam łączne zabezpieczenie wynoszące już na starcie 134 miesiące). Pod tym względem pomocne okazują się Fundusze Poręczeniowe, które udzielają zabezpieczenia na tak długi okres (łącznie ok. 180 miesięcy).
Wysokość limitu
Maksymalna wysokość limitu w Towarzystwach Ubezpieczeniowych jest zazwyczaj dużo wyższa, aniżeli oferowana przez Fundusze Poręczeniowe. Maksymalna kwota poręczenia może wynieść do 1 mln zł. W Towarzystwach nie ma takich ograniczeń.
Podobnie, jak w przypadku Towarzystwa Ubezpieczeniowego — Fundusz przyznaje firmie limit na okres zazwyczaj 12 miesięcy. Za ustanowienie limitu przedsiębiorca nic nie płaci, chociaż są oczywiście wyjątki (istnieją Fundusze, w których przedsiębiorca musi ponieść dodatkowe koszty związane chociażby z prowizją za przygotowanie limitu i opłaty przygotowawczej za udzielenie jednostkowego poręczenia).
Towarzystwa Ubezpieczeniowe nie pobierają żadnej dodatkowej opłaty, poza oczywiście polisą za wydanie gwarancji w ramach podpisanej umowy bądź wystawianej jednostkowo (bez umowy współpracy), ale ta sama płatność dotyczy też opłat za wydanie poręczenia.
Co zatem wyróżnia poręczenie na tle gwarancji?
Przede wszystkim brak ograniczeń związanych z udzielaniem zabezpieczeń na usunięcie wad i usterek. W Towarzystwach okres ten nie może przekroczyć 84 miesięcy (plus 15/45 dni na zwolnienie), natomiast w Funduszach Poręczeniowych okres ten może wynosić nawet 180 miesięcy (oczywiście za zgodą zarządu), ale przyjmując nawet 120 miesięcy – dla Funduszu nie powinno stanowić żadnego problemu.
Fundusze, działające jako wsparcie dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców zazwyczaj nie biorą pod uwagę (przy składaniu oferty nawiązania współpracy) kryterium istnienia firmy na rynku, czyli minimalnego okresu jej funkcjonowania, ale oczywiście pozostaje to w gestii zarządu. Zazwyczaj przedsiębiorstwo musi (podobnie jak w Towarzystwach) istnieć chociaż 1 rok kalendarzowy. W odróżnieniu do Towarzystw Ubezpieczeniowych – Fundusze mogą zaproponować zabezpieczenie kontraktu po upłynięciu połowy jego realizacji (czyli w sytuacji przekroczenia 50% zaangażowania prac), a nawet przejąć zobowiązania po Towarzystwie Ubezpieczeniowym, w którym łączny okres przekroczył wspomniane powyżej maksymalne okresy obowiązywania gwarancji łączonej.