Gwarancja ubezpieczeniowa jest dokumentem, będącym zobowiązaniem gwaranta do zapłaty maksymalnej kwoty, która wskazana jest w gwarancji (sumy gwarancyjnej), w sytuacji, gdy wnioskodawca gwarancji, na zlecenie którego została sporządzona, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania (tj. należytego wykonania kontraktu). Gwarancja zabezpiecza zatem wierzyciela (beneficjenta) m.in. przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika (wnioskodawcy), ale również kosztownego – chociażby przed sądem – dochodzenia roszczeń.
Wystawienie gwarancji ubezpieczeniowej jest możliwe w ramach umowy generalnej, która zawierana jest pomiędzy przedsiębiorstwem (wnioskodawcą) a towarzystwem ubezpieczeniowym (gwarantem) po ustanowieniu zabezpieczeń. Im są one korzystniejsze dla gwaranta, tym wysokość przyznanego limitu jest atrakcyjniejsza dla przedsiębiorcy.
Weksel
Najczęściej stosowaną formą zabezpieczenia umowy przez gwarantów są weksle in blanco. Prawidłowo wystawiony przez przedsiębiorcę weksel (który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą) zawiera jedynie własnoręczny czytelny podpis wystawcy oraz numer PESEL. W przypadku spółek, pod wekslem (zamiast numeru PESEL) znajduje się pieczątka spółki, niżej pieczątka funkcyjna, a pod nią czytelny podpis złożony przez osobę lub osoby upoważnione do reprezentacji samodzielnej lub łącznej. Ponadto, weksle stanowią jednocześnie najtańszą formę zabezpieczenia roszczeń.
Każdorazowo przy wystawianiu weksla sporządzona zostaje deklaracja wekslowa. Jest ona porozumieniem zawieranym pomiędzy gwarantem a wnioskodawcą (dłużnikiem), które określa sposób wypełnienia weksla oraz wierzytelności, które zabezpiecza. Deklaracja wekslowa stanowi przede wszystkim ochronę dla wystawcy przed ewentualnym wypełnieniem weksla, które może być niezgodne z zawartym wcześniej porozumieniem, dlatego podpisywana jest łącznie z wekslem.
Dodatkowym zabezpieczeniem dla gwaranta, w przypadku składania weksli, jest awal, czyli poręczenie wekslowe. Występuje ono w sytuacji, gdy wystawcą weksla pozostaje osoba będąca w związku małżeńskim. Weksel, który został poręczony przez małżonka pozwala gwarantowi na przeprowadzenie egzekucji z majątku wspólnego obojga dłużników. Jeżeli chodzi o poręczenie wekslowe to jest ono ustanawiane na wekslu poprzez zapisanie na jego odwrocie słowa „poręczam” oraz złożeniu własnoręcznego, czytelnego podpisu poręczyciela wraz z numerem PESEL.
Poręczenie
Poręczenie udzielone wierzycielowi daje możliwość dochodzenia roszczeń od dodatkowego dłużnika. Przy zawieraniu umowy poręczenia (chociażby w formie złożenia oświadczenia), poręczyciel zobowiązuje się do zaspokojenia roszczeń względem wierzyciela w sytuacji, gdyby dłużnik nie wykonał zobowiązania. Jest to odpowiedzialność solidarna. Wierzyciel może zatem dochodzić spełnienia świadczenia zarówno od dłużnika, jak i poręczyciela, lub od obu jednocześnie. Zakres odpowiedzialności poręczyciela ustalany jest w oparciu o umowę poręczenia. Jego zobowiązanie nie może wykraczać poza zobowiązanie główne, ale dopuszcza się np. jego ograniczenie.
Kaucja pieniężna
Przy zawieraniu umowy generalnej, poza wekslem (zazwyczaj celem podwyższenia limitu) może być pobierana przez gwaranta kaucja pieniężna, która daje możliwość zaspokojenia wierzyciela (beneficjenta) w sytuacji niespełnienia świadczenia przez wnioskodawcę. Jednakże wpłacona lub zatrzymana kaucja nie zawsze pozwala gwarantowi na zaspokojenie przysługujących wierzycielowi roszczeń, dlatego jest ona traktowana jako dodatkowe zabezpieczenie umowy.
Przewłaszczenie
Przewłaszczenie jest to również dodatkowe zabezpieczenie oferowane przez wnioskodawcę. Oznacza przeniesienie na własność gwaranta rzeczy, należących do wnioskodawcy zazwyczaj w postaci ruchomości. Mogą być zaoferowane też nieruchomości, ale tylko te, które nie wymagają przeniesienia w formie sporządzenia aktu notarialnego. Umowa przewłaszczenia zawierana jest zazwyczaj w formie pisemnej, aby uniknąć wątpliwości, co do stanu własności zaoferowanych rzeczy. Zawiera w swoich zapisach klauzulę na wypadek wcześniejszej spłaty zobowiązania w terminie – wówczas gwarant zobowiązany jest do zwrócenia przeniesionej własności, w taki sposób, iż staje się on ponownie jedynym właścicielem rzeczy.
W wyniku przewłaszczenia na zabezpieczenie roszczeń, zaoferowana przez wnioskodawcę rzecz staje się własnością gwaranta, ale w zależności od ustaleń, posiadaczem może nadal pozostawać oferent (tzn. może nadal użytkować ruchomość). Przewłaszczenie może dotyczyć np. samochodu czy maszyny.
Hipoteka
Hipoteka ustanawiana jest na nieruchomości, której przejęcie na rzecz gwaranta wymaga sporządzenia aktu notarialnego. Towarzystwo ubezpieczeniowe przed podjęciem decyzji o przyjęciu dodatkowego zabezpieczenia do umowy generalnej musi potwierdzić brak obciążeń na nieruchomości (warunkiem włączenia zabezpieczenia jest dokonanie wpisu w księdze wieczystej na pierwszym miejscu) oraz otrzymanie operatu szacunkowego, potwierdzającego wartość przedmiotu, podlegającego wycenie.
Zastaw
Kolejnym dodatkowym zabezpieczeniem jest zastaw. Ustanawiany jest on na rzeczach ruchomych oraz na niektórych prawach, które mogą zostać zbywalne, jak np.: obligacje czy akcje. Gwarant w sytuacji otrzymania roszczenia z gwarancji ma wówczas prawo do zaspokojenia zobowiązań z przedmiotu ustanowionego zastawem, mając pierwszeństwo przed pozostałymi wierzycielami.
Zastaw wygasa w przypadku wydania rzeczy zastawcy, czyli właścicielowi, który go ustanowił.
Zastaw rejestrowy
Przy ustanawianiu zastawu rejestrowego należy zawrzeć w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, umowę o ustanowieniu zastawu oraz dokonać wpisu do rejestru zastawów. Stronami takiej umowy pozostaje osoba, która jest uprawniona do rozporządzania przedmiotem, będącego zastawem oraz gwarant. Rejestry zastawów są jawne, przez co towarzystwa ubezpieczeniowe mogą bez przeszkód otrzymać zaświadczenie potwierdzające brak wpisu zastawcy lub oferowanego przez niego przedmiotu zastawu, na pisemny wniosek. Co ważne ustanowienie zastawu rejestrowego na rzeczy utrzymuje się nawet w sytuacji, gdy jest ona w posiadaniu zastawcy, zatem może nią nadal dysponować.
Dobrowolne poddanie się egzekucji Dobrowolne poddanie się egzekucji następuje w trybie art. 777 § 1 pkt 4, 5 k.p.c. i wymaga sporządzenia aktu notarialnego. Mogłoby się wydawać, że jest ono zamiennie traktowane przez gwarantów jako główne zabezpieczenie umowy generalnej, jednak częściej traktowane jest – obok weksli – jako dodatkowe zabezpieczenie. Akt notarialny określa zobowiązania dłużnika (wnioskodawcy) do zapłaty ustalonej sumy pieniężnej, albo do wysokości oznaczonej klauzulą waloryzacyjną w sytuacji, gdy w akcie określone zostają warunki upoważniające gwaranta do prowadzenia przeciwko wnioskodawcy egzekucji w oparciu o sporządzony akt o część lub całość roszczenia, czy też nałożenie obowiązku wydania rzeczy, która została indywidualnie lub rodzajowo oznaczona. W sporządzanym akcie zawarte zostaje również oświadczenie wnioskodawcy o poddaniu się egzekucji. Określany jest w nim, także termin, do którego gwarant może wystąpić o zapłatę, wydanie rzeczy lub nadanie aktowi klauzuli wykonalności, który uprawnia do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przed komornikiem.