Gwarancja ubezpieczeniowa jest udzielana w ramach zawartej wcześniej umowy generalnej lub jednostkowej z towarzystwem ubezpieczeniowym, po ustanowieniu zabezpieczeń regresowych (w dużym uproszczeniu oznacza to pobranie weksli in blanco i deklaracji wekslowych na wypadek wpłynięcia do towarzystwa roszczenia z wystawionej gwarancji, aby w przypadku wypłaty środków pieniężnych gwarant mógł mieć prawo dochodzenia ich zwrotu od wnioskodawcy na podstawie ustanowionych zabezpieczeń) oraz opłaceniu składki, każdorazowo przed jej wydaniem.
W przypadku określenia kosztu gwarancji ubezpieczeniowej nie możemy mówić o stałej cenie za jej udzielenie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy za gwarancję płacimy składkę minimalną. Wówczas jest ona określona w danym towarzystwie na stałym poziomie za gwarancję czy to wadialną czy kontraktową.
Pozyskanie gwarancji sprowadza się tak naprawdę do przeanalizowania przedsiębiorcy (wnioskodawcy), który chce ją uzyskać, ale także przedmiotu kontraktu, który pozostaje do zabezpieczenia. Przeanalizowanie przedsiębiorcy oznacza, że gwarant przed podjęciem decyzji o sporządzeniu gwarancji będzie musiał przeprowadzić analizę sytuacji finansowej wnioskodawcy (wykonawcy prac) oraz jego dotychczasowego doświadczenia (referencji), biorąc pod uwagę przedmiot kontraktu i jego wielkość (kwotę wynagrodzenia za wykonanie prac).
Na cenę każdej gwarancji mają wpływ takie czynniki, jak:
- kwota zabezpieczenia, okres ważności i rodzaj gwarancji ubezpieczeniowej (z tych najbardziej popularnych wyróżnić możemy gwarancję wadium, należytego wykonania kontraktu, usunięcia wad i usterek, zwrotu zaliczki, czy środowiskową)
- poziom zabezpieczeń roszczeń (tj. czy gwarancja jest udzielana jedynie pod weksel in blanco, czy zostało ustanowione dodatkowe zabezpieczenie w postaci poręczenia udziałowców/współmałżonków, zastawu hipotecznego nieruchomości, zastawu rejestrowego na środku trwałym, czy kaucji gotówkowej)
- rozmiar działalności wnioskodawcy, stopień jego wypłacalności
- okres i zakres współpracy wnioskodawcy gwarancji z towarzystwem ubezpieczeń (np. ile zabezpieczeń jest udzielanych w ciągu roku, czy ta współpraca układa się prawidłowo, czy dochodziło wcześniej do roszczeń z gwarancji)
- doświadczenie wnioskodawcy w realizacji kontraktów (analiza referencji zakończonych prac)
- treść gwarancji (im jest ona bardziej bezwarunkowa, tym zachodzi wyższe ryzyko wypłaty z gwarancji, co sprowadza się również do naliczenia zwyżki stawki za udzielenie gwarancji przez gwaranta mimo jej wcześniejszego ustalenia np. w umowie generalnej), dlatego warto zwrócić szczególną uwagę, czy w dokumencie gwarancji są zawarte wymogi formalne – im w treści jest ich więcej, tym większa ochrona interesów wnioskodawcy i mniejsze prawdopodobieństwo wypłaty roszczenia
- doświadczenie we współpracy z danym beneficjentem “gwarancji”
- przygotowanie wnioskodawcy do realizacji zadania (czy ma on odpowiednie środki pieniężne; zaplecze techniczne – tj. maszyny, środki transportu; wykwalifikowaną kadrę; zapasy materiałów, a w przypadku ich niewystarczającej ilości, czy zabezpiecza się przed gwałtownym wzrostem ich cen; czy kontrakt będzie wykonywany „własnymi siłami”, czy w konsorcjum firm lub przy udziale podwykonawców).
Analizując kontrakt, gwarant może zadać dodatkowe pytania, np. dotyczące planowanej marży, możliwości zaoferowania dodatkowego zabezpieczenia (o którym była mowa powyżej), udziału materiałów, co do wartości całego kontraktu (kwoty wynagrodzenia), czy też w przypadku podwykonawców, podania informacji na temat ich udziału w realizacji prac, sposobu ich wyboru, zakresu prac i dotychczasowego doświadczenia we współpracy.
Przykład:
Podmiot, którego przychody za poprzedni, zamknięty rok kalendarzowy wynosiły 5 mln zł, starałby się o uzyskanie gwarancji należytego wykonania umowy na poziomie 10 mln zł (suma gwarancyjna wyniosłaby 5% wartości, czyli 500 000 złotych) i do tej pory wykonywał kontrakty na kwotę 2-3 mln zł (suma gwarancyjna wynosiła 100 – 150 tyś. zł), prawdopodobnie otrzymałby odmowę towarzystwa ubezpieczeniowego na wystawienie gwarancji z uwagi na brak doświadczenia przy realizacji tak dużego kontraktu. Oczywiście gwarant ma na uwadze fakt, że firma musi się rozwijać, ale w jego przekonaniu jest to zbyt duże ryzyko, aby udzielić zabezpieczenia, gdyż może dojść do wypłaty roszczenia. Dlatego każdy przedsiębiorca przed podjęciem decyzji o starcie w postępowaniu powinien zastanowić się nad jego argumentacją (tj. przeanalizować dokładnie podane wcześniej czynniki). Niestety, w takich sytuacjach dosyć częstym zjawiskiem jest mylne przyjmowanie przez wnioskodawcę założenia, że istnieje zasada, według której towarzystwo naliczy wyższą składkę i wystawi gwarancję, bo przecież im większe ryzyko tym większa opłata i tym samym korzyść finansowa dla gwaranta. Jednakże należy wziąć pod uwagę, że składka pobierana za udzielenie zabezpieczenia jest wyceniana zawsze indywidualnie pod każdy kontrakt i związane z nim ryzyko, dlatego towarzystwa ubezpieczeniowe biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, w tym analizę przedmiotu kontraktu i wnioskodawcy, podejmują decyzję, czy dany kontrakt jest faktycznie możliwy do zrealizowania przez przedsiębiorcę. Ponadto przed udzieleniem każdej gwarancji ubezpieczeniowej brane są pod uwagę elementy, które składają się na ocenę i przyjęcie bądź nie ryzyka gwaranta. Do tych parametrów zalicza się przede wszystkim okres trwania zabezpieczenia, treść umowy, zakres prac, czy też zapisy merytoryczne, jakie ma zawierać gwarancja ubezpieczeniowa. Oczywiście im lepszą sytuację finansową posiada dana firma i oferuje korzystniejsze zabezpieczenia możliwych przyszłych roszczeń, posiada duże doświadczenie w realizacji podobnych/zbliżonych kontraktów, co wnioskowane zabezpieczenie, tym zachodzi mniejsze ryzyko dla towarzystwa ubezpieczeniowego, które może zaproponować niższą składkę, która zazwyczaj podlega negocjacjom.
Zatem, ile kosztuje gwarancja ubezpieczeniowa?
W zapisach umowy generalnej, zawieranej z towarzystwem ubezpieczeniowym podana jest zawsze stawka za udzielenie zabezpieczenia, procentowo w skali roku (która jest obliczana – i tutaj w zależności od gwaranta – za rozpoczęty miesiąc lub co do dnia), oraz minimalna składka za wystawienie gwarancji.
Przykład:
W umowie generalnej podana jest stawka za rozpoczęty miesiąc w wysokości 1,5% w skali roku.
Firma X będzie realizowała kontrakt na kwotę 10 mln zł brutto. Zabezpieczenie należytego wykonania wynosi 5% wartości brutto. Okres realizacji prac wynosi 16 miesięcy. Rękojmia jest zrównana z gwarancją jakości i wynosi 60 miesięcy. Okres zwolnienia gwarancji w wysokości 70% następuje po 30 dniach po podpisaniu bezusterkowego protokołu odbioru, pozostałe 30% jest zwalniane po 15 dniach.
Składka = wartość kontraktu * wartość zabezpieczenia * stawka * ilość miesięcy
Składka za należyte wykonanie wyniesie: 10 000 000 zł * 5% * 0,125% *17 (16 miesięcy + 30 dni na zwolnienie) = 10 625 zł
Składka za usunięcie wad i usterek wyniesie: 10 000 000 zł * 5% * 0,125% *61 (60 miesięcy + 15 dni na zwolnienie) * 30% (redukcja po protokole) = 11 437,50 zł
Razem za gwarancję należytego wykonania kontraktu oraz usunięcia wad i usterek Firma X zapłaci 22 062,50 zł
Gwarancje są bardzo dobrą formą zabezpieczenia dla wszystkich podmiotów, w szczególności dla małych, średnich i dużych przedsiębiorstw, które dbają o płynność finansową, biorą czynny udział w przetargach i nie chcą blokować własnych środków pieniężnych nie tylko na czas postępowania czy wykonywania prac, ale również podczas obowiązywania rękojmi i gwarancji jakości.